काठमाडौं- चितवन बसपार्कस्थित कंगारु होटलमा २० साउनमामाउन्टेन टेलिभिजनका पत्रकार शालिकराम पुडासैनीले आत्महत्या गरे ।
उनले आत्महत्या गर्नु अघि रेकर्ड गरेको भिडियोमा न्यूज २४ टेलिभिजनका ‘सिधा कुरा जनातासँग’ कार्यक्रमका सञ्चालक रवि लामिछाने, युवराज कँडेल र नर्स अस्मिता कार्कीका कारण आफूले आत्महत्या गरेको बताएका थिए ।
हाल प्रहरीले पुडासैनीलाई आत्महत्या गर्न दुरुत्साहन गरेको अभियोगमा तीनै जनालाई पक्राउ गरी अनुसन्धान गरिरहेको छ ।
बिहीबार काठमाडौंबाट पक्राउ परेका उनीहरुलाई जिल्ला अदालत चितवनको आदेशले अनुसन्धानका लागि थुनामा राखिएको छ । पहिलो चोटी प्रहरीलाई अनुसन्धान गर्न पाँच दिनको अनुमति दिएको अदालतले मंगलबार फेरि थप पाँचदिनको म्याद दिएको छ ।
यो मुद्दामा चितवन प्रहरी र प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी) ले पनि अनुसन्धान गरिरहेको छ ।
०००
२ असारमा जोरपाटीस्थित समता अस्पतालमा कार्यरत कर्मचारी रामेछापकी विमला तामाङले आत्महत्या गरिन् । उनको साथबाट समेत प्रहरीले ‘सुसाइड नोट’ भेटेको थियो ।
सुसाइड नोटमा अस्पतालका सञ्चालक उत्तम सञ्जेलकी श्रीमती कला सञ्जेलसहित अस्पतालकै अन्य कर्मचारी तीर्थकुमारी श्रेष्ठ र संगीता केसीेको नाम पोलिएको थियो ।
सोही नोटका कारण काठमाडौं प्रहरीले विमलालाई आत्महत्या गर्न दुरुत्साहन गरेको अभियोगमा सञ्जेलकी श्रीमतीसहित तीनै जनालाई पक्राउ ग¥यो । हाल जिल्ला अदालत काठमाडौंको आदेशले उनीहरु जनही ३ लाख रुपैयाँ धरौटीमा रिहा भएका छन् ।
०००
एक महिना अघि अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले अनुसन्धान गरिरहेका पूर्व नायव सुब्बा हरिप्रसाद आचार्यले पनि आत्महत्या गरे ।
उदयपुरका आचार्यले उदयपुरको जंगलको रुखमा झुन्डिएर आत्महत्या गरेका थिए । उनको साथबाट समेत प्रहरीले आयोगका प्रमुख नवीनकुमार घिमिरेका कारण आत्महत्या गरेको नोट भेटेको थियो ।
त्यस्तै कञ्चनपुरमा एक विद्यार्थीले शिक्षकका कारण आत्महत्या गरेको भन्दै नोट लेखे । यसरी सुसाईड नोट लेखेर आत्महत्या गरेको भेटिएकामध्ये घिमिरेबाहेक सबै पक्राउ परिसकेका छन् ।
मंलबारमात्र राष्ट्रिय योजना आयोगका सुब्बा बच्चुराम केसीले पनि नोट नै लेखेर आत्महत्या गरे । मुलुकी संहिता २०७४ कार्यान्वयन भएपछि मृत्यु रोज्नुको कारण खुलाएर (सुसाइड नोट लेखेर) आत्महत्या गर्नेको संख्या बढ्दै गएको छ ।
डरलाग्दो तथ्यांक
आत्महत्या गर्नु आफैंमा अपराध भएपनि पछिल्लो तीन वर्षयता आत्महत्या गर्नेको संख्या बढ्दै गएको छ । प्रहरी प्रधानकार्यालयको तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष २०७३/७४ मा आत्महत्या गर्नेको संख्या ५ हजार १ सय २४ छ ।
प्रहरीको तथ्यांक अनुसार विष सेवन गरेर, आगो लगाएर, झुण्डिएर, हाम फालेर, करेन्ट लगाएर र डुबेर आत्महत्या गर्ने गरेको पाइएको छ । यसरी आत्महत्या गर्नेमा २ हजार ६ सय ५३ पुरुष र २ हजार एकसय ६४ महिला छन् । अन्य बालबालिका छन् ।
यस्तै आर्थिक वर्ष २०७४/७५ मा पनि आत्महत्या गर्नेको सख्या ५ हजार ३ सय ४६ छ । यीमध्ये २ हजार ८ सय पुरुष र २ हजार २ सय ४२ महिला छन् । बाँकी बालबालिका नै थिए ।
यसरी आत्महत्या गर्नेको संख्या बढेर आर्थिक वर्ष २०७५/७६ मा ५ हजार ७ सय ५४ पुगेको छ । यसमा ३ हजार ३ सय पुरुष र २ हजार ४ सय ७३ महिला रहेका छन् । अन्य बालबालिका रहेको प्रहरी प्रधान कार्यालयको तथ्यांकले देखाउँछ ।
सबैभन्दा बढी झुन्डिएर
प्रहरी प्रधान कार्यालयको तीन वर्षको आत्महत्या गर्नेको तथ्यांक हेर्दा यो डरलाग्दो छ । तीन वर्षमा आत्महत्या गरेर मर्नेको संख्या १६ हजार एकसय ९५ जना रहेका छन् ।
यो तथ्यांक देशकै लागि डरलाग्दो रहेको नेपाल प्रहरीका प्रवक्ता डीआईजी विश्वराज पोखलरलेको भनाइ छ । सयमै सयबारे सरोकार निकायहरु गम्भीर हुनुपर्ने बेला आएको पोखरेलको तर्क छ ।
प्रहरीको तथ्यांकअनुसार सबैभन्दा धेरैले झुन्डिएर आत्महत्या गर्ने गरेका छन् । तीन वर्षमा आत्महत्या गरेर मर्नेको संख्या १६ हजार एकसय ९५ जनामा ११ हजार नौ सय ४१ जनाले झुन्डिएर आत्महत्या गरेको तथ्यांक छ । त्यसपछि विष सेवन गरेर आत्महत्या गर्नेहरुको रहेको छ ।
तीन वर्षमा विष सेवन गरेर आत्महत्या गर्नेमो संख्या तीन हजार आठ सय ३८ जना रहेको छ । त्यसरी नै प्रहरीको तथ्यांक अनुसार आगो लगाएर, हाम फालेर, करेन्ट लगाएर र डुवेर समेत आत्महत्या गरेकोे छ ।
यसरी आत्महत्या गर्नेहरुमा सबैभन्दा बढी १९ वर्षभन्दा माथि र ४० वर्ष मुनीको उमेर समूह रहेको प्रहरीको तथ्यांकले देखाएको छ ।
तीन वर्षमा आत्महत्या गर्नेमध्ये ५६ प्रतिशत यही उमेर समूहले गरेको प्रहरीले जनाएको छ । मुलुकी संहिता २०७२ ले भने आत्महत्या गर्न बाध्य गर्नेमाथि कानूनी कारबाही हुने व्यवस्था गरेको छ ।
सुरुमै थाहा पाए बचाउन सकिन्छः मनोविद्
यसरी मानिस आत्महत्याको बाटो रोज्नुको कारण नैरास्यता, आवेग, पारिवारिक कलह, प्रेममा धोका, आर्थिक लेनदेन जस्ता रहेको मनोविद् पदमराज जोशीको भनाइ छ ।
‘पछिल्लो समय बढ्दो सहरीकरण मानिसको इच्छा आकांक्षहरु बढी हुने र परिपूर्ति गर्न नसक्दा यसबाट निरासा हुने, अर्को कुरा आफूले आफैलाई कमजोर ठान्ने निरह भएर आत्महत्या गर्ने प्रवृति बढेको छ,’ जोशीले भने ।
आत्महत्याबाट बचाउन त्यस्ता मासिको व्यवहारबारे पहिलो चरणमै परिवारका सदस्य वा साथीभाईले थाहा पाए साइकोथेरापी माध्यमबाट रोक्न सकिने उनको भनाइ छ ।